Uchwała SN III CZP 25/22 – jakie są roszczenia stron, które zawarły umowę o kredyt frankowy?

W polskim porządku prawnym od dawna ugruntowane zostało orzecznictwo sądów polskich oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w zakresie roszczeń konsumentów, którzy zawarli umowy o kredyt frankowy wielokrotnie podkreślając, iż konsumenci ci stali się ofiarami działań Banku sprzecznymi z polskim porządkiem prawnym oraz ustawodawstwem Unii Europejskiej.

W przeważającej mierze, rozważając okoliczności związane z niedozwolonymi klauzulami umownymi, sądy orzekają o tym, iż każda ze Stron umowy, która zawiera abuzywne postanowienia, winna zwrócić sobie to, co świadczyła w związku z nieważną umową.

Dla Kredytobiorców oznaczać będzie to zwrot środków wypłaconych bankowi od dnia wykonywania umowy – będą to nie tylko raty kapitałowe i odsetkowe, ale także uiszczona na rzecz Banku prowizja za udzielony kredyt, czy też koszty wymaganego przez Bank ubezpieczenia.

Natomiast Bank może dochodzić od Kredytobiorców jedynie zwrotu udzielonej kwoty kapitału – co istotne, kluczowe dla ustalenia przedmiotowej kwoty jest to, jaką kwotę złotych Bank wypłacił kredytobiorcom w dniu uruchomienia kredytu. Nawet zatem jeżeli kwota ta ustalana była w oparciu o określoną w umowie kwotę wyrażoną we frankach szwajcarskich, to Bank może skutecznie dochodzić tylko tego, co rzeczywiście świadczył.

W praktyce jednak Banki decydowały się na pozywanie Kredytobiorców o zwrot nie tylko kwoty udzielonego kapitału, ale także roszczeń dodatkowych, w tym w szczególności odszkodowania za korzystanie z kapitału bądź waloryzacji kwoty udzielonego kapitału kredytu.

Wątpliwości części Sądów budziły także, jakie zdarzenie powoduje rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczeń każdej ze Stron nieważnej umowy. Choć kwestie te były rozstrzygane przez sądy powszechne, Sąd Najwyższy oraz Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w praktyce dla tak kluczowych okoliczności nadal pojawiały się rozbieżności w wydawanych rozstrzygnięciach.

Z tego względu Sąd Najwyższy zdecydował się na podjęcie uchwały z mocą zasady prawnej, która definitywnie rozstrzygnęła kluczowe dla Frankowiczów kwestie związane z przysługującymi im roszczeniami oraz tym, czego może dochodzić od nich Bank.

Zgodnie bowiem z uchwałą Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2024 r., sygn. akt III CZP 25/22:

1. W razie uznania, że postanowienie umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego odnoszące się do sposobu określania kursu waluty obcej stanowi niedozwolone postanowienie umowne i nie jest wiążące, w obowiązującym stanie prawnym nie można przyjąć, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów.

2. W razie niemożliwości ustalenia wiążącego strony kursu waluty obcej w umowie kredytu indeksowanego lub denominowanego umowa nie wiąże także w pozostałym zakresie.

   
   

3. Jeżeli w wykonaniu umowy kredytu, która nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bank wypłacił kredytobiorcy całość lub część kwoty kredytu, a kredytobiorca dokonywał spłat kredytu, powstają samodzielne roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia na rzecz każdej ze stron.

   
   

4. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.

   
   

5. Jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, nie ma podstawy prawnej do żądania przez którąkolwiek ze stron odsetek lub innego wynagrodzenia z tytułu korzystania z jej środków pieniężnych w okresie od spełnienia nienależnego świadczenia do chwili popadnięcia w opóźnienie co do zwrotu tego świadczenia.

Orzeczenie to zatem potwierdza dotychczas korzystne i utrwalone stanowisko większości sądów powszechnych. Przy tym potwierdzone zostało także, iż Bank, o ile jego roszczenie nie jest przedawnione, może dochodzić zwrotu wyłącznie tego, co rzeczywiście świadczył, czyli właśnie kwoty udzielonego kredytu. Co istotne, jako moment przedawnienia ustalono zakwestionowanie przez którąkolwiek ze Stron ważności umowy, poprzez złożenie stosownego oświadczenia. Roszczenia Banku, jako przedsiębiorcy, przedawniają się z upływem 3 lat od dnia doręczenia ww. oświadczenia.

Mimo to, Banki w większości spraw decydują się nadal na dochodzenie innych roszczeń niż zwrot kwoty udzielonego kapitału do momentu, w którym nie zostanie ostatecznie zakończone postępowanie o ustalenie nieważności umowy – często zdarza się, iż w okresie po wniesieniu pozwu przez Frankowiczów, Banki, tuż przed upływem 3-letniego okresu przedawnienia, decydują się na pozwanie Kredytobiorców.

W tej sytuacji osoby które zdecydowały się na pozwanie Banku mogą mieć wątpliwości co do słuszności swojej decyzji oraz ostatecznej kwoty, jaka może im być należna po zakończeniu wszystkich postępowań.

Z tego względu wskazane jest skorzystanie z usług profesjonalnego pełnomocnika, który po dokonaniu szczegółowej analizy umowy oraz sytuacji procesowej jest w stanie określić, jakie pozytywne skutki mogą wynikać z wdania się w spór z bankiem.

W ramach przedmiotowej Kancelarii mogą Państwo uzyskać wszystkie niezbędne informacje związane z Państwa sytuacją prawną co do kwestionowanej umowy kredytu. Kancelaria świadczy wyspecjalizowane usługi na każdym etapie postępowania poczynając od analizy umowy, poprzez reprezentację w procesie i w ramach postępowań polubownych, jak i przy egzekucji dochodzonych przez Kredytobiorców roszczeń.

Osoby zainteresowane obsługą prawną w zakresie roszczeń wynikających z umów indeksowanych lub denominowanych do franka szwajcarskiego zapraszamy do kontaktu za pośrednictwem znajdującego się na stronie formularza, bądź bezpośrednio na wskazany numer telefonu lub adres e-mail.